Utrzymywanie kontaktów z dzieckiem po rozstaniu rodziców to istotny element zapewniania prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego małoletniego. Zgodnie z przepisami polskiego prawa, każde dziecko ma prawo do kontaktu z obojgiem rodziców, niezależnie od ich sytuacji osobistej czy faktycznego miejsca zamieszkania. W artykule przedstawiono podstawowe zasady dotyczące kontaktów z dzieckiem, prawa i obowiązki stron, a także konsekwencje prawne wynikające z utrudniania tych kontaktów.
Podstawowe zasady kontaktów z dzieckiem
Prawo do kontaktów z dzieckiem przysługuje każdemu z rodziców, niezależnie od wykonywania władzy rodzicielskiej. Oznacza to, że nawet rodzic, który został jej pozbawiony, wciąż ma możliwość widywania się z dzieckiem, chyba że sąd postanowi inaczej ze względu na dobro dziecka. Kontakty te mogą odbywać się w różnej formie – osobiście, za pomocą komunikatorów internetowych lub przez telefon.
Podstawową zasadą obowiązującą w postępowaniach dotyczących kontaktów jest kierowanie się dobrem dziecka. To na tej przesłance sąd opiera swoje rozstrzygnięcie w zakresie formy, częstotliwości oraz sposobu realizowania kontaktów. Szczególną uwagę zwraca się na potrzeby emocjonalne dziecka, jego relacje z obojgiem rodziców oraz warunki, w jakich mają się odbywać spotkania.
Prawa i obowiązki rodziców w zakresie utrzymywania kontaktów
Rodzice mają zarówno prawo, jak i obowiązek utrzymywania kontaktów ze swoim dzieckiem. Obejmuje to nie tylko fizyczne spotkania, ale również utrzymywanie relacji na odległość, np. poprzez rozmowy telefoniczne, wideorozmowy, korespondencję mailową czy tradycyjną. Naruszenie tego prawa może mieć wpływ na relację dziecka z rodzicem, a w konsekwencji również na jego rozwój psychiczny.
Obowiązkiem każdego z rodziców, niezależnie od tego, z kim na co dzień mieszka dziecko, jest wspieranie i umożliwianie kontaktów z drugim rodzicem. Utrudnianie lub sabotowanie tych relacji może zostać potraktowane przez sąd jako działanie niezgodne z dobrem dziecka, a tym samym skutkować ingerencją w zakres wykonywania władzy rodzicielskiej.
Ustalenie i modyfikacja kontaktów z dzieckiem
Kontakty z dzieckiem ustalane są przede wszystkim w drodze porozumienia między rodzicami. Jeżeli nie ma możliwości dobrowolnego uregulowania tej kwestii, sprawa trafia do sądu, który w postępowaniu nieprocesowym wydaje postanowienie regulujące kontakty. W szczególnie trudnych przypadkach sąd może też zarządzić nadzór kuratora sądowego podczas spotkań lub je ograniczyć.
Ustalony raz harmonogram kontaktów może być zmodyfikowany. Zmiana ta następuje na wniosek jednego z rodziców i musi być uzasadniona istotną zmianą okoliczności, np. zmianą miejsca zamieszkania, wieku dziecka, jego stanu zdrowia lub pojawieniem się nowych potrzeb emocjonalnych. Sądy analizują każdy przypadek indywidualnie pod kątem dobrostanu dziecka.
Naruszenie ustaleń dotyczących kontaktów – co się dzieje, gdy jeden z rodziców blokuje kontakty?
W przypadku niewywiązywania się z ustalonych przez sąd postanowień dotyczących kontaktów, możliwe jest podjęcie dalszych kroków prawnych. Jeżeli jeden z rodziców konsekwentnie utrudnia kontakt drugiemu, narusza tym samym prawa nie tylko tego rodzica, ale przede wszystkim – dziecka. Tego rodzaju działania sąd może potraktować jako zagrożenie dobra dziecka.
Przykładami naruszeń są m.in. celowe nieprzyprowadzanie dziecka na umówione spotkania, nieudzielanie informacji o jego stanie zdrowia, zmianie adresu zameldowania bez powiadomienia drugiego rodzica czy też wpływanie na dziecko w celu zniechęcenia go do kontaktów. Każde takie działanie może stanowić podstawę do uruchomienia procedury egzekucyjnej.
Sankcje za utrudnianie lub uniemożliwianie kontaktów z dzieckiem
Sąd rodzinny może nałożyć na rodzica, który nie wykonuje postanowień dotyczących kontaktów, obowiązek zapłaty określonej kwoty za każdy przypadek ich naruszenia. Sankcja ta ma charakter finansowy oraz prewencyjny — jej celem jest zmotywowanie rodzica do respektowania orzeczeń sądowych. Sąd bierze pod uwagę liczbę naruszeń oraz ich wpływ na relację dziecka z rodzicem.
W skrajnych przypadkach zachowanie jednego z rodziców może spowodować konieczność zmiany opieki nad dzieckiem lub nawet ograniczenia władzy rodzicielskiej. W sytuacjach, gdy dochodzi do poważnych naruszeń, można również wystąpić do prokuratury o wszczęcie postępowania karnego – jeśli działania rodzica noszą znamiona przestępstwa, np. uporczywego utrudniania kontaktu.
Egzekwowanie postanowień sądu w sprawach o kontakty
W przypadkach uporczywego nieprzestrzegania postanowienia sądu, druga strona może złożyć wniosek o egzekucję kontaktów. Procedura ta obejmuje wezwanie przez sąd do dobrowolnego wykonywania kontaktów, a w razie braku poprawy – zasądzenie należności pieniężnej za każdy niewykonany kontakt. Postępowanie egzekucyjne prowadzone jest w trybie przewidzianym w Kodeksie postępowania cywilnego.
W toku postępowania egzekucyjnego sąd może również zastosować środki takie jak przesłuchanie stron, analiza opinii biegłych psychologów czy nadzór kuratora. W przypadkach rażącego i długotrwałego niewykonywania postanowień kontaktowych możliwe jest wniesienie o zmianę orzeczenia dotychczasowego – zarówno co do kontaktów, jak i władzy rodzicielskiej. Egzekwowanie kontaktów z dzieckiem nie ogranicza się tylko do sankcji finansowych, ale może prowadzić do szeroko idących zmian w strukturze opieki rodzicielskiej.
Więcej praktycznych porad prawnych można znaleźć na stronie prawnik-bydgoszcz.pl.
Artykuł sponsorowany
